Περιφέρεια Κρήτης, Δήμος Ηρακλείου, Ιδρύματα Α. & Μ. Καλοκαιρινού:
Κοινωνικό έργο στην πρώτη γραμμή της ανάγκης, χωρίς διακοπή

2012-2017

Λίγο μετά το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης, τα Ιδρύματα Ανδρέα & Μαρίας Καλοκαιρινού διεύρυναν την ανθρωπιστική τους δράση για να στηρίξουν τους συμπολίτες μας που από τότε βρέθηκαν στη μεγαλύτερη ανάγκη. Στα τέλη του 2011 ετοίμασαν την εγκατάσταση στην αυλή του Γηροκομείου τους στον Αι-Γιάννη ενός οικίσκου απ’ όπου, από τα μέσα Φεβρουαρίου του 2012 και μέχρι σήμερα, παρέχονται καθημερινά (επτά μέρες την εβδομάδα, Κυριακές και αργίες) πλήρη γεύματα, που αρχικά παρασκευάζονταν στην κουζίνα του Γηροκομείου. Η δράση αυτή ονομάστηκε «φαγητό με την αγάπη μας» και χρηματοδοτήθηκε εξολοκλήρου από πόρους των Ιδρυμάτων. Στον πρώτο χρόνο της λειτουργίας της δομής εξυπηρετούνταν κατά μέσο ημερήσιο όρο 136 συνάνθρωποί μας και χορηγήθηκαν συνολικά 46.553 πλήρη γεύματα. Με το ξεκίνημα της λειτουργίας της δομής στο Γηροκομείο, τα Ιδρύματα Καλοκαιρινού κατάρτισαν και έβαλαν σε εφαρμογή ένα σχέδιο μεγαλύτερης κλίμακας στην ίδια κατεύθυνση: Μετασκεύασαν και εξόπλισαν με δαπάνη τους το κτιριακό συγκρότημα ιδιοκτησίας τους επί των οδών Μονής Αγκαράθου 9 & Κοσμά Ζώτου 2, στην καρδιά της πόλης του Ηρακλείου, το οποίο είχε χτιστεί προπολεμικά για να στεγάσει το «Οικονομικόν Συσσίτιον» των Ιδρυμάτων. Το κτίριο ανακαινίστηκε ολικά και απέκτησε υπερσύγχρονες υποδομές, ιδιαίτερα για την παρασκευή φαγητού και την αποθήκευση πρώτων υλών, με πιστοποιημένες προδιαγραφές ποιότητας και υγιεινής.

Το συγκρότημα ονομάστηκε Κοινωνικός Χώρος, και εκεί λειτούργησαν από τις 23/1/2013 το Κοινωνικό Συσσίτιο («φαγητό με την αγάπη μας», Νο 2), το Κοινωνικό Παντοπωλείο, δράσεις των Ιδρυμάτων Καλοκαιρινού, και το Κοινωνικό Φαρμακείο, δράση του Συλλόγου Τριτέκνων ΝΕ Ηρακλείου. Οι δράσεις αυτές εντάχθηκαν στο πρόγραμμα «Δίκτυο Κοινωνικής φροντίδας στο Δήμο Ηρακλείου» (ΕΣΠΑ, Υπουργείο Εργασίας, συντονιστής φορέας: «Ζωοδόχος Πηγή»), στο πλαίσιο του «Εθνικού Δικτύου Άμεσης Κοινωνικής Παρέμβασης» στο οποίο συμμετείχαν τα Ιδρύματα. Το πρόγραμμα χρηματοδότησε την απασχόληση των δώδεκα εργαζομένων στις δομές και μέρος (25%) των υπολοίπων δαπανών. Η υπόλοιπη δαπάνη, καθώς και η μισθοδοσία δύο πρόσθετων εργαζομένων, καλύφθηκε από τα Ιδρύματα Καλοκαιρινού και από το Κοινωφελές Ίδρυμα Κοινωνικού και Πολιτιστικού Έργου (ΚΙΚΠΕ) που συνέδραμε και συντρέχει στην προσπάθεια, αναγνωρίζοντας τη σημασία και την απόδοσή της.

Σημαντικότατη ήταν και είναι η ενεργός στήριξη της Περιφέρειας Κρήτης και του Δήμου Ηρακλείου, τόσο στην τροφοδοσία των δομών όσο και στη συνεργασία για την κατάρτιση των βάσεων δεδομένων για την επιλογή των ωφελουμένων. Σημαντική, επίσης, ήταν και είναι η συνεισφορά συμπολιτών μας, κυρίως σε συσκευασμένα τρόφιμα που φέρνουν εθελοντικά στη διάρκεια εκδηλώσεων του Κοινωνικού Χώρου. (Η συμμετοχή σε όλες τις εκδηλώσεις του Κοινωνικού Χώρου είναι πάντα δωρεάν).

Το πρόγραμμα αυτό έληξε στις 30/6/2015. Όμως, τα Ιδρύματα Καλοκαιρινού συνέχισαν τις δράσεις τους χωρίς να τις διακόψουν ούτε μια μέρα, επωμιζόμενα εξολοκλήρου το σχετικό κόστος με την αρωγή του ΚΙΚΠΕ. Από τον Ιανουάριο του 2013 ως το τέλος Ιουνίου του 2015, δηλαδή κατά τη διάρκεια του προγράμματος, δόθηκαν συνολικά 233.351 πλήρη γεύματα από το «φαγητό με την αγάπη μας» (με δυο σημεία διανομής), σε κατά μέσο ημερήσιο όρο 262 συμπολίτες μας (έναντι 100 προβλεπομένων ως ελάχιστων από το πρόγραμμα. Κάλυψη στόχου του προγράμματος: 262%). Επιπλέον, για κάθε μέρα σχολείου δινόταν (και δίνεται) δεκατιανό στους μαθητές, μέλη των οικογενειών που εξυπηρετούνται από τη δομή.

Επίσης, από το Κοινωνικό Παντοπωλείο εξυπηρετήθηκαν κατά μέσο μηνιαίο όρο 207 οικογένειες (έναντι 150 προβλεπομένων ως ελάχιστων από το πρόγραμμα. Κάλυψη στόχου του προγράμματος: 138%). Αξίζει να σημειωθεί ότι το Κοινωνικό Παντοπωλείο λειτουργεί καθημερινά και έχει δομηθεί στα πρότυπα ενός μικρού συνοικιακού παντοπωλείου. Διαθέτει εκτός των συσκευασμένων τροφίμων, κατεψυγμένα (κοτόπουλο, ψάρι και λαχανικά), είδη ψυγείου (βούτυρο, αυγά, αναψυκτικά κ.α.) είδη ατομικής υγιεινής κ.λπ. Από τα παραπάνω ο ωφελούμενος επιλέγει ανάλογα με τις ανάγκες του αγαθά αξίας σαράντα μονάδων (ευρώ). Οι οικογένειες με τρία και περισσότερα παιδιά επιδοτούνται με 5 μονάδες για κάθε παιδί πάνω από τα δύο.

Ωστόσο, ο Κοινωνικός Χώρος, από τη σύλληψή του ως σχεδίου, δεν αρκέστηκε στις βασικές προνοιακές δράσεις. Ο στόχος του Κοινωνικού Χώρου δεν περιορίζεται στην παροχή φαγητού και ειδών πρώτης ανάγκης, αλλά περιλαμβάνει επίσης δράσεις κοινωνικοποίησης. Ο Κοινωνικός Χώρος προσπάθησε και έχει πετύχει να αποτελέσει ένα ζωντανό πόλο συνάντησης των ανθρώπων, όσων έχουν μεγαλύτερη ή μικρότερη ανάγκη και όσων αισθάνονται ότι μπορούν να προσφέρουν, δηλαδή όλων των πολιτών, στο κέντρο της πόλης. Έτσι, στον Κοινωνικό Χώρο γίνονται πολλές δραστηριότητες κοινωνικοποίησης, αλληλεγγύης και κοινωνικής ευαισθητοποίησης, με τη συμμετοχή πολιτών, φορέων και συλλογικοτήτων της πόλης. Ειδικότερα, εκτός από το Κοινωνικό Συσσίτιο και το Κοινωνικό Παντοπωλείο, στον Κοινωνικό Χώρο δημιουργήθηκαν από τα Ιδρύματα Κοινωνικό Φροντιστήριο, Κοινωνικό Ιατρείο, Βιβλιοθήκη, και η πολυχρηστική αίθουσα «Οδυσσέας Ελύτης» με τη φερώνυμη κινητή έκθεση που δόθηκε από το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης. Στον Κοινωνικό Χώρο δρουν, μεταξύ πολλών, ο σύλλογος για την αντιμετώπιση του Alzheimer, φοιτητικές και νεανικές ομάδες, εθελοντικές οργανώσεις, πραγματοποιούνται δωρεάν εκπαιδευτικά προγράμματα από το προσωπικό του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης, διοργανώνονται συνεδρίες ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, διαλέξεις, εκθέσεις και προβολές με άξονα την αλληλεγγύη και την ευαισθητοποίηση για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Στις δράσεις αυτές, ιδιαίτερα σημαντική ήταν και είναι η συμβολή εθελοντών συμπολιτών μας, που καταθέτουν το περίσσευμα του χρόνου τους και το απόθεμα της ψυχής τους.

Τίποτε απ’ αυτά δεν σταμάτησε όταν στα τέλη Ιουνίου 2015 έληξε το πρόγραμμα ΕΣΠΑ που χρηματοδοτούσε κατά μεγάλο μέρος τις βασικές δράσεις του Κοινωνικού Χώρου. Τα Ιδρύματα Καλοκαιρινού συνέχισαν όλες τις δράσεις χωρίς διακοπή μέχρι σήμερα, με την σημαντική συνδρομή του ΚΙΚΠΕ, την αποφασιστική στήριξη της Περιφέρειας Κρήτης και τη συμπαράσταση του Δήμου Ηρακλείου. Στο διάστημα από την 1η/7/2015 ως και τις αρχές του τρέχοντος μήνα (Μαῒου 2017), τα Ιδρύματα πρόσφεραν συνολικά 143.262 γεύματα από το «φαγητό με την αγάπη μας», σε κατά μέσο ημερήσιο όρο 211 συμπολίτες μας, και από το Κοινωνικό Παντοπωλείο εξυπηρετήθηκαν κατά μέσο μηνιαίο όρο 110 οικογένειες. Μάλιστα, από 10/10/2016 προστέθηκε μια ακόμα δράση, με την παροχή ειδών ένδυσης και υπόδησης από ειδικά διαμορφωμένο χώρο δίπλα στο Κοινωνικό Παντοπωλείο.

Το διάστημα 15/2/2012 έως 18/5/2017) τα Ιδρύματα Καλοκαιρινού είχαν προσφέρει συνολικά 424.779 πλήρη γεύματα σε 1.919 συνεχόμενες ημέρες, χωρίς διακοπή.

2017-2020

Από την 8η/5/2017 οι δράσεις του Κοινωνικού Συσσιτίου («φαγητού με την αγάπη μας») και του Κοινωνικού Παντοπωλείου εντάσσονται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Κρήτη 2014-2020» με την Πράξη «Δομή Παροχής Βασικών Αγαθών: Κοινωνικό Παντοπωλείο και Παροχή Συσσιτίου Δήμου Ηρακλείου», με συνολικό κόστος 407.160,00 € με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου).

Όπως αναφέρεται στη σχετική απόφαση (27/3/2017) του Περιφερειάρχη Κρήτης κ. Σταύρου Αρναουτάκη :

«Κύριος στόχος των δομών παροχής βασικών αγαθών που θα λειτουργήσουν στο Δήμο Ηρακλείου με δικαιούχο τα Φιλανθρωπικά Ιδρύματα Ανδρέα και Μαρίας Καλοκαιρινού και συμπράττοντα φορέα το Δήμο Ηρακλείου είναι η εξυπηρέτηση δημοτών που ζουν στα όρια της φτώχιας και κάτω από αυτά ή αντιμετωπίζουν φαινόμενα ακραίας φτώχειας. Οι δομές θα προσφέρουν φαγητό (δομή συσσιτίου) και βασικά είδη για τη διασφάλιση της αξιοπρεπούς διαβίωσης (κοινωνικό παντοπωλείο). Αναλυτικότερα, η λειτουργία της δομής στοχεύει κυρίως:

– Στην παροχή γευμάτων σε τουλάχιστον 200 ωφελουμένους ημερησίως, που ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχιας

– Στην παροχή δεκατιανού στους μαθητές των ωφελουμένων κατά τη σχολική περίοδο

– Στην παροχή βασικών αγαθών σε τουλάχιστον 100 οικογένειες που ζουν στα όρια της φτώχιας ή κάτω απ’ αυτά

– Στην παροχή ψυχοκοινωνικής υποστήριξης στους ωφελουμένους

– Στην επανένταξη των ωφελουμένων

– Στην κοινωνικοποίηση και κοινωνική ενσωμάτωση

– Στην εξασφάλιση αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης».
​

Έτσι, τα Ιδρύματα Καλοκαιρινού, η Περιφέρεια Κρήτης και ο Δήμος Ηρακλείου μπόρεσαν ξανά με καλύτερους όρους για να συνεχίσουν μια προσπάθεια που δε διακόπηκε ποτέ. Το πρόγραμμα με διάρκεια τρία χρόνια, θα τελειώσει τον Μάιο του 2020. Οι βασικές απαιτήσεις του προγράμματος (παροχή 200 μερίδων φαγητού ημερησίως από το Κοινωνικό Συσσίτιο και εξυπηρέτηση 100 οικογενειών μηνιαίως από το Κοινωνικό Παντοπωλείο) υπερκαλύπτονται κατά πολύ, όπως συνέβη και κατά την πρώτη περίοδο της λειτουργίας του Κοινωνικού Χώρου. Το ζήτημα είναι, βέβαια, η ουσία: Όσο γίνεται περισσότεροι άνθρωποι που έχουν ανάγκη να ανακουφιστούν όσο γίνεται περισσότερο. Να στηριχτούν, να πάρουν δυνάμεις, να νοιώσουν ότι δεν είναι μόνοι, να αποκτήσουν ξανά εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και στους άλλους, να ξαναμπούν δυναμικά σε μια κανονική ζωή. Να γίνεται πράξη το σύνθημα του Κοινωνικού Χώρου: «Να βγούμε στο φως, όλοι και μαζί». Το ζητούμενο δεν είναι απλώς η συνδρομή στην επιβίωση αλλά και η διαφύλαξη της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Αυτός είναι στόχος και των Ιδρυμάτων Καλοκαιρινού, στον οποίο συναντώνται με την Περιφέρεια Κρήτης και το Δήμο Ηρακλείου, και προσπαθούν να τον υπηρετούν με ταπεινοφροσύνη, με σεβασμό και με αγάπη για τους ανθρώπους, ακόμα και υπό εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, χωρίς την παραμικρή κρατική χρηματοδότηση και ενώ πληρώνουν σε φόρους περίπου το ήμισυ των εσόδων τους, που θα έπρεπε στο σύνολό τους να γίνονται κοινωνικό έργο. Το σύνολο των διαθέσιμων πόρων του Ιδρυμάτων, αφαιρουμένων των φόρων, πράγματι κατευθύνεται στην ιερή αυτή αποστολή.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Επιλογή ωφελουμένων Δομών

Οι ωφελούμενοι των υπηρεσιών που παρέχουν οι Δομές παροχής βασικών αγαθών είναι άτομα/νοικοκυριά που διαμένουν στο Δήμο, συμπεριλαμβανομένων των νόμιμα διαμενόντων πολιτών 3ων χωρών ή ανιθαγενών, τα οποία βάσει κριτηρίων και σχετικών αποδεικτικών στοιχείων, βρίσκονται σε κατάσταση φτώχειας ή απειλούνται από φτώχεια (π.χ. ωφελούμενοι του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης και του ΤΕΒΑ, ανασφάλιστα άτομα με πολύ χαμηλό ετήσιο εισόδημα, άτομα που διαθέτουν βιβλιάριο απορίας, κλπ.), καθώς και οι δικαιούχοι/ αιτούντες διεθνούς προστασίας (όπως προσδιορίζονται στον Οδηγό Εφαρμογής).

Τα ειδικότερα οικονομικά κριτήρια επιλογής των ωφελουμένων καθορίζονται ως εξής:

Αναφορικά με το εισόδημα, με έναρξη την ατομική δήλωση εισοδήματος στα 3.000 € προστίθεται κάθε φορά 1.500 € για κάθε ενήλικο – προστατευόμενο τέκνο μιας οικογένειας και 900 € για κάθε ανήλικο τέκνο (εξ’ ου και ο υπολογισμός του 1 τέκνου μονογονεϊκής, ως εξ’ ορισμού ενήλικου). Όπως προκύπτει από την Υ.Α. ως ενήλικοι προστατευόμενοι οικογενειών θεωρούνται άτομα έως 25 ετών που φοιτούν σε Σχολές ΤΕΙ/ΑΕΙ/Ινστιτούτα επαγγελματικής εκπαίδευσης & κατάρτισης, άνεργοι εγγεγραμμένοι στον ΟΑΕΔ και στρατεύσιμοι. Για τα ενήλικα τέκνα των οικογενειών που λαμβάνουν μερίδες φαγητού και δεν δύνανται να είναι προστατευόμενα μέλη των οικογενειών τους (άνω των 25, ή έως 25 ετών, μη εγγεγραμμένοι στον ΟΑΕΔ, ή μη κατέχοντες μαθητική/σπουδαστική/φοιτητική ιδιότητα), ορίζεται να καταθέτουν αυτόνομα δικαιολογητικά.

Αναφορικά με την ακίνητη περιούσια και πάλι όπως ορίζεται από την Υ.Α., αυτή δεν θα πρέπει να ξεπερνά, ανά αιτούντα, τις 115.000 €, προσαυξανόμενη κατά 20.000 € για κάθε επιπλέον ενήλικα και 15.000 € για κάθε ανήλικο εξαρτώμενο άτομο. Σε κάθε περίπτωση, η συνολική αξία της ακίνητης περιουσίας δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τις 250.000 €.

Επιπλέον, για την ένταξη των ωφελουμένων συνεκτιμώνται διάφορα κοινωνικά κριτήρια όπως, ενοικιαζόμενη, ή ιδιόκτητη κατοικία, ανεργία, χρόνια χρήση ψυχοκοινωνικών υπηρεσιών, χρήση ουσιών, ιατρικές γνωματεύσεις που να πιστοποιούν εργασιακή ανικανότητα και γενικά οποιοδήποτε, πιστοποιήσιμο, δεδομένο, που να συνεπάγεται δυνητικό κοινωνικό αποκλεισμό, που αναλόγως αυξάνουν και τα όρια. Επομένως, ειδικά για τους αιτούντες συσσίτιο συνυπολογίζεται το γενικό κόστος.

Τέλος, συμπληρωματικές προϋποθέσεις για την επιλογή των ωφελουμένων είναι:

(α) Η λήψη πρόνοιας για τη εγγραφή στα μητρώα ωφελουμένων των Κέντρων Κοινότητας και των ΚΕΚΟΙΦ-ΑΠΗ του Δήμου Ηρακλείου. Ωστόσο, η μη ύπαρξη παραπεμπτικού εκ των Κοινωνικών Λειτουργών των παραπάνω δεν αποτελεί αιτία διακοπής των παροχών ή απόρριψης του αιτήματος τους.

(β) Για την περίπτωση των αστέγων, το παραπεμπτικό θα αποστέλλεται από την Κοινωνική Λειτουργό του Κέντρου Αστέγων του Δήμου Ηρακλείου.

(γ) Οι άστεγοι εντάσσονται αυτοδίκαια στη δομή της παροχής συσσιτίου.

Αίθουσα «Οδυσσέας Ελύτης»

Ο Κοινωνικός Χώρος, από τη σύλληψή του ως σχεδίου, δεν αρκέστηκε στις βασικές προνοιακές δράσεις. Ο στόχος του Κοινωνικού Χώρου δεν περιορίζεται στην παροχή φαγητού και ειδών πρώτης ανάγκης, αλλά περιλαμβάνει επίσης δράσεις κοινωνικοποίησης. Ο Κοινωνικός Χώρος προσπάθησε και έχει πετύχει να αποτελέσει ένα ζωντανό πόλο συνάντησης των ανθρώπων, όσων έχουν μεγαλύτερη ή μικρότερη ανάγκη και όσων αισθάνονται ότι μπορούν να προσφέρουν, δηλαδή όλων των πολιτών, στο κέντρο της πόλης. Έτσι, στον Κοινωνικό Χώρο γίνονται πολλές δραστηριότητες κοινωνικοποίησης, αλληλεγγύης και κοινωνικής ευαισθητοποίησης, με τη συμμετοχή πολιτών, φορέων και συλλογικοτήτων της πόλης. Ειδικότερα, εκτός από το Κοινωνικό Συσσίτιο και το Κοινωνικό Παντοπωλείο, στον Κοινωνικό Χώρο δημιουργήθηκαν από τα Ιδρύματα Κοινωνικό Φροντιστήριο, Βιβλιοθήκη, και η πολυχρηστική αίθουσα «Οδυσσέας Ελύτης» με τη φερώνυμη κινητή έκθεση που δόθηκε από το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης. Στον Κοινωνικό Χώρο δρουν, μεταξύ πολλών, ο σύλλογος για την αντιμετώπιση του Alzheimer, φοιτητικές και νεανικές ομάδες, εθελοντικές οργανώσεις, πραγματοποιούνται δωρεάν εκπαιδευτικά προγράμματα από το προσωπικό του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης, διοργανώνονται συνεδρίες ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, διαλέξεις, εκθέσεις και προβολές με άξονα την αλληλεγγύη και την ευαισθητοποίηση για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Στις δράσεις αυτές, ιδιαίτερα σημαντική ήταν και είναι η συμβολή εθελοντών συμπολιτών μας, που καταθέτουν το περίσσευμα του χρόνου τους και το απόθεμα της ψυχής τους.

Η αίθουσα «Οδυσσέας Ελύτης» στεγάζει μόνιμα, κατάλληλα προσαρμοσμένη, την έκθεση «Οδυσσέας Ελύτης: Φρόντισε να τυπωθεί πανομοιότυπο», που αρχικά πραγματοποιήθηκε στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, με την ευκαιρία των εκατό χρόνων από τη γέννησή του ποιητή στο Ηράκλειο, σε επιμέλεια του Δημήτρη Καλοκύρη. Η έκθεση και τα δωρεάν εκπαιδευτικά προγράμματα που τη συνοδεύουν αποτελούν προσφορά της Εταιρίας Κρητικών Ιστορικών Μελετών που υποστηρίζει τις πολιτιστικές δράσεις του Κοινωνικού Χώρου από την αρχή της λειτουργίας του. Στο χώρο της έκθεση πραγματοποιείται από τους μουσειοπαιδαγωγούς του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Το Φωτόδεντρο ή αλλιώς … Poet-tree», που στοχεύει μέσα από ποικίλες δραστηριότητες στη γνωριμία των παιδιών με την ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη. Το πρόγραμμα απευθύνεται σε παιδιά προσχολικής ηλικίας και μαθητές της Α΄ και Β΄ Δημοτικού και προσφέρεται δωρεάν σε οργανωμένες ομάδες, καθ’ όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους, μετά από ραντεβού. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επικοινωνήσουν με το Τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης στο τηλέφωνο 2810-283219 (εσωτ. 106), Δευτέρα – Παρασκευή μεταξύ 13.30΄-17.00΄.